حركت و تندی لحظهای در فضای یك بعدی
دانشمندان در سال ١٣٠٠ میلادی به خوبی با مفهوم تندی یكنواخت آشنا بودند.
اما وقتی از آن ها میخواستید یك قدم منطقی جلوتر بروند و تندی را در یك لحظه تعریف كنند آنگاه قادر به چنین كاری نبودند.
آن ها فاقد تصوّر دقیق از حركت بودند، آن چیزی كه نیوتن قرن ها بعد به كمك حساب ...
تندی لحظهای
در مبحث قبل توضیح دادیم تندی متوسط از رابطه زیر به دست می آید:
همین طور گفتیم با كوچكتر كردن دقت محاسبه تندی لحظه بهتر خواهد شد. مجدداً به شكلهای زیر دقت كنید.
حال فرض كنید كه زنبور از نقطهای به فاصله 0/000005m قبل از p تا نقطهای به فاصله 0/000005m بعد از p در مدت 0/0000002s حركت كند. تندی متوسط در ...
حركت درفضای دو و سه بعدی
تا كنون ما حركتهایی را بررسی نمودیم كه در راستای خط مستقیم صورت میپذیرفت. (مثل حركت مورچه بر محور x در شكل زیر) اما در حالت كلی ممكن است حركت در فضای دو بعدی (حركت لاك پشت) یا سه بعدی (زنبور) صورت گیرد.
اگر چه ما میتوانیم حركت در بعد دو و سه را با حركت در فضای یك بعدی تقریب بزنیم اما اكنون ...
سرعت متوسط
آنچه كه اكنون میخواهیم انجام دهیم تعریف یك كمیت فیزیكی است كه هم تندی و هم جهت حركت را همزمان نشان دهد. نكته كلیدی در شروع این مبحث بردار جا به جایی میباشد.
به مثال زنبور باز میگردیم. زنبور در مدت t در مسیر منحنی از نقطهP٠ به Pf حركت میكند. (شكل زیر)
تندی متوسط زنبور برابر با مقدار زیر ...
سرعت لحظهای
ما تا قبل از این، با كم نمودن بازه زمانی بررسی حركت، تندی متوسط را به تندی لحظهای تبدیل نمودیم. در آنجا بازه زمانی را به سمت صفر میل دادیم. اكنون همان فرآیند حدگیری را برای محاسبه سرعت لحظهای به كار میگیریم.
زنبور عسل (در شكل زیر) در بازه زمانی از نقطه Pi به Pf حركت میكند و جا به جایی آن در این حركت ...
مفهوم شتاب
ایده شتاب از مفهوم سریع و سریع تر شدن حركت (یا كند و كندتر شدن حركت) اقتباس شده است. اما تعریف جدید آن نكات بیشتری را دربردارد.
تغییر سرعت بخش مهمی از رابطه شتاب را شامل میشود. اما این (مقدار) كافی نیست. آهنگی كه با آن این تغییر روی میدهد هم مهم است.
فرض كنید پشت چراغ قرمز در انتظار حركت هستید. ماشین از تندی ...
شتاب لحظهای
راننده گان خودرو با مقدار و جهت شتاب در هر لحظه سرو كار دارند و مقدار شتاب متوسط () برایشان اهمیت ندارد.
آنچه كه مهم خواهد بود شتاب در هر لحظه میباشد. شتاب لحظهای را میتوان با انتخاب زمان كوچك به دست آورد.
با فرآیند حدگیری از شتاب متوسط (با فرض میل كردن به سمت صفر) میتوان شتاب لحظهای ...
حركت یكنواخت دایروی
مثال های مختلفی از حركت دایروی وجود دارد.
یك نمونه خاص از این حركتها در زیر تعریف شده است:
حركت یكنواخت دایروی حركتی است كه جسم در یك مسیر حلقوی با تندی ثابت حركت كند.
شكل زیر نمونهای از حركت دایروی یكنواخت را نشان میدهد در این تصویر هواپیمای كوچكی توسط كابل كنترل ...
شتاب مركزگرا (1)
در این مبحث خواهید دید كه چگونه اندازه شتاب مركزگرا (ac) به اندازه تندی و شعاع حركت ارتباط دارد.
در شكل مقابل یك جسم كه با (٠) نشان داده شده در حال حركت یكنواخت دایروی میباشد.
در لحظه t٠ سرعت آن مماس بر دایره در نقطه o و در لحظه t سرعت آن مماس بر دایره در نقطه p خواهد بود.
در هنگامی كه جسم از ...
حركت یكنواخت دایروی
مثال های مختلفی از حركت دایروی وجود دارد.
یك نمونه خاص از این حركتها در زیر تعریف شده است:
حركت یكنواخت دایروی حركتی است كه جسم در یك مسیر حلقوی با تندی ثابت حركت كند.
شكل زیر نمونهای از حركت دایروی یكنواخت را نشان میدهد در این تصویر هواپیمای كوچكی توسط كابل كنترل ...
شتاب مركزگرا (1)
در این مبحث خواهید دید كه چگونه اندازه شتاب مركزگرا (ac) به اندازه تندی و شعاع حركت ارتباط دارد.
در شكل مقابل یك جسم كه با (٠) نشان داده شده در حال حركت یكنواخت دایروی میباشد.
در لحظه t٠ سرعت آن مماس بر دایره در نقطه o و در لحظه t سرعت آن مماس بر دایره در نقطه p خواهد بود.
در هنگامی كه جسم از ...
شتاب مركزگرا (2)
در درس گذشته با حركت دایروی آشنا شدیم و دانستیم كه میتوان برای آن شتاب مركز گرا تعریف نمود. در زیر اندازه و جهت شتاب مركزگرا تعریف شده است.
اندازه شتاب مركزگرای جسمی كه با تندی v در مسیر دایروی به شعاع r حركت میكند از رابطه زیر به دست میآید:
جهت شتاب مركزگرا در هر لحظه به سمت مركز مسیر دایروی ...
حركت چرخشی و جا به جایی زاویه ای
حركت به سه شكل كلی قابل تحقق است:
جا به جایی
چرخش
مركب
اگر حركت طوری باشد كه هر خط رسم شده بین دو نقطه از جسم پس از جا به جایی نیز موازی نقاط متناظر اوّلیه اش باشد آنگاه حركت را جا به جایی مینامند.
در مقابل اگر در حین حركت خط واصل بین دو ...
اندازه گیری زاویه بر حسب رادیان
معمولاً جا به جایی زاویهای را با سه واحد مختلف اندازه گیری میكنند. اولین آن "درجه" است كه به عنوان محیط دایره میباشد. واحد دیگر اندازه گیری زاویه عبارت از "چرخش" است.
به طوری كه یك چرخش (rev) برابر زاویه كل دایره میباشد. مفیدترین واحد برای زاویه (از دیدگاه علمی) "رادیان" (rad) است. ...
مزیت استفاده از رادیان در اندازه گیری زاویه
مثال زیر مزیت استفاده از رادیان در اندازه گیری زاویه را نشان میدهد.
قطر خورشید ٤٠٠ برابر قطر ماه است. اتفاقاً فاصله خورشید از زمین ٤٠٠ برابر فاصله ماه از زمین میباشد. از دیدگاه ناظر زمینی، زاویه رویت ماه و خورشید را محاسبه و مقایسه كنید.
از این موضوع چه نتیجهای را میتوان در ...